Câu chuyện của Thành An, chàng trai 29 tuổi, không chỉ là một trường hợp cá biệt mà còn phản ánh rõ nét thực trạng của thị trường quỹ mở tại Việt Nam.

Hành trình đến nhà đầu tư quỹ mở

"Tôi như được tái sinh sau cú sập hồi tháng 9 năm ngoái" - An chia sẻ khi nhớ lại thời điểm anh lần đầu tham gia thị trường chứng khoán. Trải nghiệm đau đớn này đã đưa anh đến với quỹ mở, một lựa chọn an toàn hơn cho những người thiếu thời gian và kiến thức chuyên sâu về thị trường.

Tuy nhiên, quyết định của An lại gặp phải sự hoài nghi từ bạn bè. "Có người còn nói với tôi rằng, đừng quá tin tưởng vì các công ty quản lý quỹ sẽ không nỗ lực đầu tư nhiều cho khách hàng" anh kể lại. Phản ứng này phản ánh một thực tế đáng buồn: nhiều người Việt Nam vẫn chưa hiểu rõ về quỹ mở và lợi ích của nó.

Tiềm năng và thách thức của thị trường quỹ mở Việt Nam

Theo số liệu từ Ủy ban Chứng khoán Nhà nước, đến cuối năm 2023 chỉ có khoảng 300.000 nhà đầu tư tham gia vào quỹ mở. Con số này khá khiêm tốn so với 7,23 triệu tài khoản chứng khoán cá nhân. Tổng giá trị tài sản ròng (NAV) của các quỹ đầu tư chứng khoán chỉ đạt gần 68.000 tỷ đồng, tương đương 0,66% GDP - thấp hơn nhiều so với các nước trong khu vực như Malaysia (11% GDP) hay Thái Lan (28% GDP).

TS Cấn Văn Lực - thành viên Hội đồng Tư vấn chính sách tài chính tiền tệ quốc gia đã chỉ ra một số nguyên nhân dẫn đến tình trạng quỹ mở còn nhiều hạn chế tại Việt Nam như:

- Tâm lý thích tự đầu tư và khoe khoang khi có lãi

- Thiếu niềm tin vào các công ty chứng khoán và quản lý quỹ

- Hiểu biết hạn chế về các khái niệm liên quan đến quỹ đầu tư

- Hệ thống phân phối chưa đủ rộng khắp

- Thiếu các chính sách ưu đãi thuế cho đầu tư quỹ mở

Góc nhìn từ các chuyên gia và nhà quản lý quỹ

Ông Võ Trung Cương - Giám đốc quản lý quỹ tại TCAM, đã khẳng định: "Hiệu quả luôn là thước đo quan trọng. Không ai muốn bị tụt lại phía sau trên thị trường." Ông nhấn mạnh rằng các nhà quản lý quỹ đều nỗ lực tối đa để mang lại lợi nhuận cho khách hàng.

Bà Trần Thị Kim Cương - Tổng giám đốc Manulife IM Việt Nam cũng đưa ra những rào cản khác của thị trường quỹ mở tại Việt Nam như:

- Thói quen và kỳ vọng vào tiền gửi tiết kiệm

- Hệ thống phân phối chứng chỉ quỹ mở còn hạn chế

- Truyền thông về quỹ mở chưa được đẩy mạnh

Ông Nguyễn Hoàng Hải, Phó Chủ tịch Hiệp hội các nhà đầu tư tài chính Việt Nam (VAFI), bổ sung: "Chúng ta Những điều này cho thấy, nhà đầu tư cần có những chính sách khuyến khích đầu tư dài hạn vào quỹ mở, ví dụ như ưu đãi thuế cho các khoản đầu tư trên 3 năm. Điều này sẽ giúp ổn định thị trường và tạo nguồn vốn dài hạn cho nền kinh tế.

Bài học từ thị trường quốc tế

Quỹ mở đã có lịch sử phát triển hơn 100 năm trên thế giới. Tại Mỹ, 49% hộ gia đình lựa chọn đầu tư quỹ mở cho mục đích hưu trí. Quy mô quỹ mở tại đây lên đến 23.455 tỷ USD, chiếm 81% GDP. Xu hướng này cũng lan rộng sang các nước đang phát triển ở châu Á.

Ông John Li - chuyên gia tư vấn tài chính quốc tế chia sẻ: "Tại Singapore, chúng tôi đã thấy sự tăng trưởng mạnh mẽ của thị trường quỹ mở trong 20 năm qua. Điều này đến từ việc nâng cao nhận thức của nhà đầu tư và những chính sách hỗ trợ từ chính phủ."

Giải pháp để thúc đẩy thị trường quỹ mở Việt Nam

1. Nâng cao nhận thức và giáo dục tài chính bằng cách: Tổ chức các chương trình đào tạo về đầu tư quỹ mở tại các trường đại học. Bên cạnh đó cần phối hợp với các phương tiện truyền thông để phổ biến kiến thức về quỹ mở

2. Cải thiện hệ thống phân phối bằng việc mở rộng mạng lưới đại lý phân phối, bao gồm cả các ngân hàng và công ty chứng khoán. Song song đó là phát triển các nền tảng đầu tư trực tuyến, giúp nhà đầu tư dễ dàng tiếp cận quỹ mở

3. Tăng cường minh bạch. Cần yêu cầu các quỹ công bố thông tin chi tiết và thường xuyên về hiệu suất và chiến lược đầu tư, tạo ra các chỉ số đánh giá quỹ độc lập và đáng tin cậy

4. Chính sách hỗ trợ từ chính phủ. Chính phủ cần xem xét áp dụng ưu đãi thuế cho đầu tư dài hạn vào quỹ mở, khuyến khích các doanh nghiệp nhà nước và quỹ hưu trí đầu tư vào quỹ mở

5. Đa dạng hóa sản phẩm. Cần phát triển các loại quỹ mới như quỹ chỉ số, quỹ ETF, quỹ theo ngành. Đồng thời tạo ra các sản phẩm phù hợp với từng phân khúc nhà đầu tư.

Lời khuyên cho nhà đầu tư mới

Để có thể tận dụng thị trường quỹ mở hiệu quả, nhà đầu tư cần nắm những lưu ý sau đây:

- Hiểu rõ mục tiêu tài chính cá nhân

- Tìm hiểu các quỹ mở chính thống

- Phân bổ đầu tư vào 2-3 quỹ khác nhau ban đầu

- Theo dõi và so sánh hoạt động của các quỹ trong 6-12 tháng

- Sàng lọc và chọn quỹ phù hợp cho đầu tư dài hạn

Đồng thời lưu ý rằng: Thời gian đầu tư dài và phương pháp đều đặn kỷ luật sẽ giúp mang lại hiệu quả cao hơn cho nhà đầu tư.

Triển vọng tương lai

Mặc dù còn nhiều thách thức, thị trường quỹ mở Việt Nam được dự đoán sẽ tăng trưởng mạnh trong những năm tới. Ông Nguyễn Thanh Sơn - Chủ tịch Hiệp hội Quản lý Quỹ Việt Nam, dự báo: "Trong 5 năm tới, chúng tôi kỳ vọng quy mô thị trường quỹ mở có thể đạt 3-5% GDP, với số lượng nhà đầu tư tham gia lên đến 1 triệu người."

Sự phát triển của thị trường quỹ mở không chỉ mang lại lợi ích cho nhà đầu tư cá nhân mà còn góp phần quan trọng trong việc huy động vốn dài hạn cho nền kinh tế, thúc đẩy sự phát triển bền vững của thị trường tài chính Việt Nam.

Kết luận

Quỹ mở tại Việt Nam đang đứng trước một cơ hội lớn để phát triển. Với sự gia tăng của tầng lớp trung lưu và nhu cầu đa dạng hóa đầu tư, quỹ mở có thể trở thành một công cụ quan trọng trong danh mục đầu tư của người Việt. Tuy nhiên, để đạt được điều này, cần có sự nỗ lực từ cả các nhà quản lý quỹ, cơ quan quản lý và bản thân nhà đầu tư trong việc nâng cao kiến thức và xây dựng niềm tin vào thị trường.

Hành trình phát triển của thị trường quỹ mở Việt Nam có thể còn dài, nhưng với những bước đi đúng đắn và sự hợp tác của tất cả các bên liên quan, tương lai của ngành này hứa hẹn sẽ rất tươi sáng.​