Đối mặt với một cuộc khủng hoảng nợ ở nước ngoài, liệu Trung Quốc có thay đổi cách thức của mình?

Tháng 8 năm 2022 Thành phố Cảng Colombo thuộc Cộng Hòa Xã Hội Chủ Nghĩa Siri. Bị ảnh hưởng bởi tình trạng thiếu nhiên liệu và lương thực, quốc gia này đang tìm kiếm một khoản cứu trợ từ Quỹ Tiền tệ Quốc tế sau khi vỡ nợ vào tháng Năm. Pakistan, một bên đi vay lớn khác, cũng đang đứng trước bờ vực của một khoản cứu trợ bất chính và hàng chục quốc gia khác cũng đang đối mặt với tình trạng nợ chồng chất.

Mức độ chịu trách nhiệm của Trung Quốc, chủ nợ lớn nhất thế giới, phải chịu trách nhiệm đang là đề tài được tranh luận rất sôi nổi. Quan trọng là cách mà Trung Quốc phản ứng lại như thế nào. Quốc gia Siri sẽ là một bài kiểm tra quan trọng đối với Trung Quốc về việc phối hợp với các bên cho vay khác, điều này có thể gây ảnh hưởng xấu cho các mục tiêu chiến lược của ông Tập Cận Bình - Chủ tịch nước Cộng hòa nhân dân Trung Hoa.

Trọng tâm của vấn đề là mối quan hệ của Trung Quốc với Câu lạc bộ Paris gồm 22 quốc gia chủ nợ phương Tây. Một lý do là do mối liên hệ chặt chẽ giữa Quỹ Tiền Tệ Quốc Tế ( IMF ) do Mỹ và ngân hàng Thế Giới thống trị. Một cam kết khác là cam kết đồng thuận, chia sẻ thông tin (Trung Quốc thích giữ bí mật các điều khoản cho vay) và "đối xử tương đương" đối với tất cả các chủ nợ. Trung Quốc muốn được ưu tiên và ủng hộ đàm phán xóa nợ song phương: nhiều hợp đồng cho vay của nước này bao gồm các điều khoản có hiệu lực. Bên cạnh đó, việc áp dụng các tiêu chuẩn của nhóm sẽ làm suy yếu cuộc nói chuyện của ông Tập về một giải pháp thay thế ưu việt cho tài chính phát triển của phương Tây.

Tuy nhiên, có những dấu hiệu cho thấy Trung Quốc đang từ từ, nếu miễn cưỡng, điều chỉnh lập trường đó, vì covid-19, lạm phát và cuộc chiến ở Ukraine làm khuếch đại các vấn đề nợ mà nhiều nước nghèo hơn phải đối mặt trước năm 2020. Vào tháng 5 năm đó, G20 ( diễn đàn quốc tế chính thức dành cho các Nguyên thủ và Thống đốc ngân hàng trung ương đến từ 19 nền kinh tế hàng đầu thế giới cùng Liên minh châu Âu ), bao gồm Trung Quốc, được thành lập. Sáng kiến ​​Đình chỉ Dịch vụ Nợ ( DSSI ), theo đó các chủ nợ song phương chính thức tạm thời đình chỉ các khoản thanh toán lãi và gốc từ bất kỳ quốc gia nào trong số 73 quốc gia nghèo nhất đã yêu cầu khoản cứu trợ đó. Vào cuối năm 2020, Trung Quốc cho biết họ đã trả chậm ít nhất 2,1 tỷ USD tiền thanh toán từ các nước DSSI.

Vào tháng 11 năm 2020, Trung Quốc cũng ủng hộ thỏa thuận “Khung chung” giữa g20 và Câu lạc bộ Paris để hợp tác xử lý nợ cho các nước nghèo. Thỏa thuận đầu tiên trong khuôn khổ đó diễn ra vào tháng 7 năm 2022, sau nhiều tháng đàm phán gay go, các chủ nợ chính thức đồng ý cung cấp cứu trợ cho Zambia, mở khóa gói cứu trợ 1,4 tỷ đô la Mỹ - mặc dù các chi tiết vẫn đang được hoàn thiện. Trung Quốc, chủ nợ chính thức lớn nhất của Zambia, ban đầu chống lại việc phối hợp với các bên cho vay khác nhưng vào tháng 5 đã đồng ý đồng chủ trì một ủy ban chủ nợ với Pháp. Hai nước cũng đồng chủ tịch một ủy ban chủ nợ cho Ethiopia.

Sự thay đổi của Trung Quốc dường như được thúc đẩy một phần bởi quy mô của vấn đề và sự giám sát của quốc tế ngày càng tăng đối với hoạt động cho vay của nước này. Dữ liệu của Trung Quốc không rõ ràng, nhưng Ngân hàng Thế giới cung cấp số liệu thống kê về nợ cho 68 quốc gia đủ điều kiện, khoảng 60% trong số đó có nguy cơ cao hoặc đã lâm vào cảnh túng quẫn. Vào năm 2020, các nước này nợ Trung Quốc 110 tỷ đô la - nhiều hơn tất cả các chủ nợ song phương chính thức khác cộng lại, theo các nhà nghiên cứu tại Đại học Phúc Đán ở Thượng Hải. Năm 2022, Trung Quốc sẽ nhận được 26% các khoản thanh toán nợ từ 68 quốc gia đó. Tám nước, bao gồm Angola, Djibouti và Tonga, sẽ chi hơn 2% tổng thu nhập quốc dân để thực hiện các khoản thanh toán đó cho Trung Quốc.

Imf cho biết các nhân viên của họ sẽ đến thăm Sri Lanka từ ngày 24-31 / 8 để thảo luận về những cải cách cần thiết cho bước tiếp theo — một thỏa thuận cấp nhân viên về một gói cứu trợ. Nhưng quỹ cũng nhấn mạnh rằng việc phê duyệt cuối cùng cho gói cứu trợ sẽ yêu cầu "sự đảm bảo đầy đủ" từ các chủ nợ về việc khôi phục tính bền vững của nợ. Ngay cả thỏa thuận cấp nhân viên cũng sẽ yêu cầu những cải cách đau đớn, có thể bao gồm cả những điều chỉnh đối với Thành phố Cảng Colombo, chẳng hạn như bỏ giảm thuế cho nhà đầu tư. Điều đó có thể làm xáo trộn tầm nhìn của ông Tập về một đô thị trên Con đường Tơ lụa trên biển. Nhưng nó được cho là sẽ mang lại nhiều hy vọng hơn cho Sri Lanka — và hàng chục quốc gia nợ nần khác.