Iran, Mỹ sắp trao đổi tù nhân theo thỏa thuận do Qatar làm trung gian

Khi 6 tỷ USD tiền chưa đóng băng của Iran được chuyển đến các ngân hàng ở Qatar vào đầu tuần tới, theo thoả thuận sẽ có tới 5 công dân Mỹ có hai quốc tịch bị giam giữ sẽ rời khỏi Iran và một số tù nhân Iran tương tự bị giam giữ ở Mỹ. Ngoại trưởng Hoa Kỳ Antony Blinke gọi động thái này là bước đầu tiên trong quá trình đưa họ trở về quê hương.

Trọng tâm của các cuộc đàm phán tạo nên thỏa thuận này là quốc gia Qatar nhỏ bé nhưng cực kỳ giàu có.

Doha đã tổ chức ít nhất 8 vòng đàm phán với sự tham gia của các nhà đàm phán Iran và Mỹ trong các khách sạn riêng biệt. Các phiên trước đó chủ yếu tập trung vào vấn đề hạt nhân gai góc và các phiên sau đó về việc thả tù nhân.

Doha sẽ thực hiện một thỏa thuận tài chính, theo đó họ sẽ trả phí ngân hàng và giám sát cách Iran chi tiêu số tiền mặt để đảm bảo không có tiền nào được chi cho các mặt hàng theo lệnh trừng phạt của Mỹ và các tù nhân sẽ quá cảnh Qatar khi họ được trao đổi.

Một nhà ngoại giao cấp cao cho biết: “Iran ban đầu muốn tiếp cận trực tiếp với các quỹ nhưng cuối cùng đã đồng ý tiếp cận thông qua Qatar”. “Iran sẽ mua thực phẩm và thuốc men còn Qatar sẽ thanh toán trực tiếp”.

Reuters đã tổng hợp những chi tiết chưa được báo cáo trước đây về mức độ hòa giải của Qatar trong các cuộc đàm phán bí mật, thỏa thuận diễn ra như thế nào và tính hiệu quả đã thúc đẩy cả hai bên đạt được thỏa thuận trao đổi tù nhân. Reuters đã phỏng vấn 4 quan chức Iran, 2 nguồn tin của Mỹ, một nhà ngoại giao cấp cao của phương Tây, một cố vấn của chính phủ vùng Vịnh và một người quen thuộc với các cuộc đàm phán.

Tất cả các nguồn đều yêu cầu giấu tên vì tính nhạy cảm của một thỏa thuận chưa được thực hiện đầy đủ.

Người phát ngôn Bộ Ngoại giao cho biết Mỹ chưa sẵn sàng công bố thời điểm chính xác thả tù nhân. Bộ cũng từ chối thảo luận chi tiết về điều mà người phát ngôn gọi là “một cuộc đàm phán đang diễn ra và rất nhạy cảm”.